Düz Tabanlık (Pes Planus)

DÜZTABANLIK 

Pes planus olarak da adlandırılan düztabanlık en basit tanımı ile ayaktaki kemik ve eklem dokularının belirli bir düzen ve kaviste kalmasını sağlayan bağ, tendon ve kas yapılarının çeşitli etkenlere bağlı olarak zayıflaması sonucu olması gereken ayak kavisinin kaybolması ve düzleşmesi şeklinde tanımlanabilir.

Düztabanlık ortaya çıkmadan önlem alınması gereken rahatsızlıklardan biridir. Özellikle ayakta kalma ya da hareket etme sonucu ciddi ağrı yaşanmasına, düzleşen kemik dokularının aşınmasına neden olabilir ve uzun süre devam eden düztabanlık sonucunda ayak yapısında hasarlar görülebilir.

Düztabanlık problemi, ortaya çıkış ve altta yatan nedenlere bağlı olarak tek bir ayakta görülebileceği gibi her iki ayakta görülmesi de mümkün olabilir.

 

Düztabanlığın Nedenleri 

Ayak kavisleri kasların ve tendonların güçlenmesi ve yaşın ilerlemesiyle birlikte ortaya çıkar. Bu sebeple bebekler ve küçük çocuklarda, henüz ayaktaki kas ve bağlar yeterince güçlenmediği için fizyolojik olarak düztabanlık görülmesi normaldir.

Ayaktaki dokularda görülen gelişim bozuklukları ya da çeşitli kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarında düztabanlık gelişebilir.

Düztabanlık açısından risk faktörü aşağıdaki durumlar değerlendirilebilir:

• Çocukluk döneminde ayak kavislerinin gelişmesine engel olabilecek ayak eklem ve kemiklerinde görülen gelişim bozuklukları, kemik ve eklemlerin anormal şekilde kaynaması.
• Herhangi bir travma sonucu gerilmek suretiyle zayıflayan veya kopan ayak tendonları; kavisleri ve ayak tabanının şeklini koruyamaz, bu sebeple düztabanlık gelişebilir.
• Ayak kaslarında görülen iltihaplanma, hasar veya zayıflamalar sonucu tendonların ne kadar gerileceği ayarlanamaz, ayak dışarıdan gelecek travmalara karşı savunmasız hâle gelir ve buna bağlı olarak düztabanlık görülebilir. Buna ek olarak baldır kaslarında meydana gelen rahatsızlıklar da ayak kavisini oluşturan tendonlarda bozulmalara yol açabilir.
• Ayak kemiklerinde görülen kırık veya çıkıklar, bölgenin anatomik yapısında bozulmalara yol açarak düztabanlık problemine sebep olabilir.
• İltihaplı eklem romatizması gibi rahatsızlıklar başta olmak üzere vücut eklemlerinde ortaya çıkan çeşitli rahatsızlıklar, ayak eklemlerinde bozulmalara yol açtığı için düztabanlığa neden olabilir.
• Vücut ağırlığını artıran obezite gibi durumlarda ayak, kas ve tendonlarına binen yük miktarının fazla olması nedeniyle ayak kavislerinde bozulma ve buna bağlı olarak düztabanlık görülebilir.
• Diyabet hastalığı hem ayak kaslarındaki sinirlerde yıpranmaya hem de kas-iskelet sisteminin elemanlarında zayıflamaya yol açtığından, düztabanlık riskini artıran bir faktör olarak değerlendirilebilir.
• Kas ve tendonların yaşlanma ile beraber zayıflamaya başlamasıyla vücut, düztabanlığa daha yatkın hâle gelebilir.
• Gebelik, obezitede olduğu gibi vücut ağırlığının artmasına sebep olacağından buna bağlı olarak düztabanlık görülme ihtimali olabilir.
• Sinir sistemini etkileyen problemler de kaslarda güçsüzlüğe ve zayıflamalara yol açarak düztabanlık probleminin ortaya çıkmasına neden olabilir.
• Özellikle periferik sinirlerin hasarıyla seyreden çeşitli hastalıklar olmak üzere ayakta his kaybına yol açan durumlarda, ayak dışarıdan gelen travmalara açık hâle gelir ve kas-iskelet elemanlarının zarar görmesine bağlı olarak düztabanlık gelişebilir.
• Ayağa dışarıdan gelen çeşitli fiziksel travmalarda dokuların zedelenmesi sonucu düztabanlık ortaya çıkabilir.

 

Düztabanlığın Belirtileri

Sıklıkla belirtiye yol açmaz ve hastalar uzun süre rahatsızlığı bilmeden hayatlarına devam edebilirler.

Genel olarak belirtiler şu yönde olabilir:

• Ayak tabanı ve topukta ağrı
• Ayak tabanında şişlik ve ödem
• Ayak hareketlerinin kısıtlanması
• Ayakta kızarıklık
• Ayaklarda uyuşma hissi veya hissizlik
• Bacak ve uyluğa yayılan ağrı
• Yürümeye bağlı çabuk yorulma

 

Düztabanlığın Tedavisi

Tedavide öncelikli hedef, ayağın desteklenmesi ve dokuların korunmasıdır.

Tedavi için yapılacaklar aşağıdaki gibi sıralanabilir:

 

–   Öncelikle konservatif yöntemler denenmesi gereklidir.

• Ayakkabı değiştirme (ayakkabı modifikasyonu).
• Ayak kavsini destekleyen, ortopedik aygıtlar kullanma ve geleneksel ortozların uygulanması.
• Ağrıyı hafifleten ibuprofen gibi steroid içermeyen antiinflamatuvar ilaçlar almak.
• Kısa bacak yürüme alçısı kullanımı veya destekleyici cihaz giymek.
• Ağrıyı azaltmak için eklem içerisine kortikosteroid enjekte etmek.
• İstirahat ve buz.
• Fizik tedavi.

– Rahatsızlıkta kilo probleminin etkili olması nedeniyle kilo verilerek ideal kiloya ulaşılması, yeterli, sağlıklı ve dengeli beslenme ve düzenli egzersiz yapılarak ayak kaslarının güçlendirilmesi denenebilir. Spor yaparken düztaban hastalarının uzun süre ayakta kalmaması ve ağır egzersizlerden kaçınması gerektiğini unutmamak gerekir.

– İkinci olarak ayakta meydana gelen ağrı ve iltihaplanma şikâyetlerinin giderilmesi için çeşitli ilaç tedavileri uygulanması mümkündür. Doktorunuzun önerisine göre ağrı kesiciler, antienflamatuvar ilaçlar ve ayak üzerine sürülebilen jel veya merhemler kullanılabilir. Düztabanlık probleminin diyabet ve eklem romatizması gibi hastalıklara bağlı olarak ortaya çıktığı durumlarda, bu hastalıklara yönelik bir tedavi planının oluşturulması gerekir.

– Son olarak ilaç tedavisi ve diğer yöntemlerin çözüm olmadığı durumlarda, cerrahi yöntemler söz konusu olabilir. Yapılacak cerrahi müdahale ile ayak kavisinin düzenlenmesi sağlanabilir ve aynı zamanda ayakta hasara uğrayan dokuların onarımı mümkündür. Cerrahi yöntemler, ağrıyı hafifletmede ve kemik dizilimini geliştirmede yardımcı olabilir. Ortopedistiniz, ameliyatın tipi hakkında aşağıdaki durumları tartışacaktır.

• Artrodez ya da ayak ve ayak bileğindeki bir veya daha fazla kemiğin, beraber kaynaştırılması işlemi (füzyon).
• Osteotomi ya da kemiğin, doğru olarak dizilmesi için kesme ve yeniden biçimlendirme işlemi.
• Eksizyon ya da kemiğin/kemik çıkıntısının çıkarılması.
• Sinovektomi veya tendonu kaplayan kılıfın temizlenmesi.
• Tendon transferi ya da bir parça tendon kullanarak bir başka tendonu uzatmak veya yerini değiştirmek.